Ngũ hành âm dương được coi là sự khởi đầu của sự hình thành vạn vật và trật tự của vũ trụ. Chúng tượng trưng cho vật chất: nước, lửa, cây, kim loại và đất, đồng thời đại diện cho sự cân bằng trong cuộc sống. Có 5 màu sắc truyền thống ở Hàn Quốc được gọi là Ngũ phương sắc: xanh, đỏ, vàng, trắng, đen, được xem là màu may mắn của người Hàn Quốc. Ngũ phương sắc là màu sắc xuất phát từ triết lý âm dương ngũ hành.
Biểu hiện của triết lý âm dương, ngũ hành trong văn hoá và đời sống của người Hàn Quốc:
1. Thể hiện trong quốc kì của dân tộc:
Cờ Thái cực (태극기) có dạng hình chữ nhật nền trắng, ở giữa có hình tròn thái cực âm dương (trong tiếng Hàn gọi là Taegeuk) với màu đỏ ở trên và màu xanh dương ở dưới. Nền trắng tượng trưng cho sự trong sạch của dân tộc. Thái cực đồ đại diện cho nguồn gốc của vạn vật trong vũ trụ để giữ hai nguyên tắc âm và dương trong một sự cân bằng hoàn hảo, khía cạnh tiêu cực là màu xanh lam, khía cạnh tích cực là màu đỏ. Bốn góc là 4 quẻ bát quái là Càn, Khôn, Khảm, Ly. Lá cờ này được Hàn Quốc sử dụng từ năm 1950 đến nay.
2. Thể hiện trong văn hoá ẩm thực:
Năm màu sắc cố định thường xuất hiện trong các món ăn Hàn Quốc. Đó là đen, đỏ, xanh, trắng và vàng. Và theo quan niệm của người Hàn thì năm màu sắc này tượng trưng cho ngũ hành. Sự kết hợp đầy đủ các màu sắc này trong ẩm thực không chỉ giúp âm dương hài hòa mà còn giúp cân bằng vạn vật.
Màu đen tương trưng cho thủy, xanh tượng trưng cho mộc, màu đỏ tượng trưng cho hỏa, màu trắng tượng trưng cho kim và màu vàng tượng trưng cho thổ. Năm màu này cũng tượng trưng cho đông, tây, nam, bắc và trung tâm; các vị chua, cay, mặn, ngọt, đắng. Theo người Hàn, món ăn đủ ngũ vị như trên sẽ giúp ngon miệng hơn và đầy đủ dưỡng chất hơn.
– Hài hoà âm dương của khách thể (thức ăn): ngũ khí: hàn, nhiệt, ôn, lương, bình. Các nguyên liệu được kết hợp với nhau để tạo ra sự cân bằng.
– Hài hoà âm dương của chủ thể (con người): Dùng thức ăn để điều hoà sự mất cân bằng âm dương trong cơ thể, xem thức ăn cũng là thuốc chữa bệnh.
– Hài hoà âm dương giữa con người và môi trường tự nhiên: Cơm có trộn cũng cốc: gạo nếp, lúa mạch, đậu đỏ, đậu đen, kê tượng trung cho ngũ hành với mong ước nhận được sinh khí của Ngũ hành, để lục phủ nghũ tạng được cân bằng.
– Hài hoà âm dương giữa chủ thể và thời gian: Người Hàn có chế độ ăn theo mùa (24 tiết).
3. Thể hiện trong trang phục truyền thống:
Năm sắc màu chủ yếu theo triết lý âm dương và ngũ hành của phương Đông được ứng dụng vào Hanbok. Màu trắng tượng trưng cho sự trong sáng, lòng chính trực và là màu sắc được sử dụng nhiều nhất cho Hanbok. Giai cấp, tầng lớp quý tộc có thể mặc trang phục pha thêm các màu đỏ, vàng, xanh nước biển hoặc đen (bên ngoài của Hanbok, che cánh tay và thân trên).
Những hoa văn, họa tiết trên Hanbok không chỉ mang vẻ đẹp thị giác mà còn chứa đựng ý nghĩa sâu sắc. Vì thế bộ quốc phục này còn được dùng để biểu hiện thân phận, vị trí xã hội của người mặc. Đôi khi còn là công cụ thể hiện mong muốn, nguyện vọng của họ.
Trong các họa tiết động vật thì rồng, phượng hoàng, rùa, hươu cao cổ,… biểu hiện cho sự may mắn và điềm lành. Họa tiết bướm mang ý nghĩa trường thọ. Họa tiết dơi nhằm cầu mong sự sinh sản. Đây là những họa tiết động vật truyền thống rất được ưa chuộng.
Các họa tiết cây cối, thực vật cũng rất phong phú. Hoa cúc biểu hiện cho sự trường thọ. Hoa lan đại diện cho tình bạn. Hoa mai biểu trưng cho lòng dũng cảm và đức độ. Cây tre biểu hiện cho lòng trung thành. Hoa sen với ý nghĩa là sự thanh khiết. Quả nho mang ý nghĩa là sự sinh sản tốt. Hay như mẫu đơn biểu trưng cho sự phú quý.
4. Thể hiện trong kiến trúc:
– Trong kiến trúc nhà ở Hanok:
+ Nhà Hanok được xây dựng theo thế lưng tựa vào núi, bên cạnh có nước chảy qua;
+ Trong kiến trúc nhà Hanok có sự hiện diện đầy đủ của 5 yếu tố: Kim ( của chảo, dụng cụ kim loại,..), Mộc ( Hanok được xây bằng gỗ), Thủy (giếng nước), Hỏa (lửa từ bếp,..), Thổ (tường xây bằng đất);
+ Trong khu nhà có phân ra không gian cho phái nữ (là “anche” còn gọi là nhà trong) và nam (là sarangche, đây là nơi nười đàn ông trong gia đình tiếp khách);
– Hanok có cấu trúc mái đồ sộ tượng trưng cho dương, còn phần tường nhà tượng trưng cho âm.
– Trong kiến trúc cung đình:
+ Màu sắc: thuyết âm dương ngũ hành thể hiện rõ trong nghệ thuật Dancheong tức là nghệ thuật tô vẽ trang trí hoa văn trên các công trình kiến trúc gỗ. Có 5 màu cơ bản được sử dụng tương ứng với ngũ hành là : đỏ, xanh, đen, vàng, trắng;
+ Họa tiết trang trí: thường sử dụng ác con vật thần thoại như phượng hoàng, rồng, hổ,.. . Mỗi con vật khi được dùng vào trong trang trí thường theo một cặp đực – cái thể hiện sự hòa hợp âm dương.
+ “Long mạch” : thủ đô nằm ở trung tâm, với bốn ngọn núi bao bọc xung quang, bên cạnh có dòng sông chảy qua. Ở mỗi phương cho xây dựng một đại môn, trên trần mỗi đại môn có trang trí hình con vật đại diện tương ứng. Bốn đại môn chính là tứ phương.
5. Thể hiện trong văn hoá tín ngưỡng:
– Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên (như hầu hết các dân tộc trong văn hoá Đông Á): màu sắc trang phục, cách bày trí bàn cúng tổ tiên cũng được sắp xếp dựa trên nguyên lý âm dương ngũ hành.
– Bắt nguồn từ nền văn hoá nông nghiệp, người dân Hàn Quốc cũng có những lễ, hội gắn liền với đời sống cá nhân, tự nhiên và thần linh: tang lễ (nghi thức vòng đời), lễ chữa bệnh, lễ cầu nguyện,… Quan niệm về cái chết, người sau khi mất sẽ đi về cõi âm (cái chết là sự kết thúc ở thế giới bên này, và là sự bắt đầu ở thế giới bên kia), khi âm thịnh thì dương suy và ngược lại. Giống như người Việt, tang phục truyền thống của người Hàn cũng là màu trắng. Theo Ngũ hành thì đó là màu của hành Kim (hướng Tây – hướng mặt trời lặn/âm).
Mọi thông tin chi tiết về du học và việc làm Hàn Quốc, xin liên hệ:
CÔNG TY TNHH VĂN HOÁ VÀ TƯ VẤN DU HỌC C-KOREA
- Địa chỉ: Lầu 5, số 94 – 96 Nguyễn Văn Thương, phường 25, Q.Bình Thạnh, TP.HCM
- Hotline: +84 28 7308 4247
- Facebook: https://www.facebook.com/profile.php?id=61565051012830
- Tiktok: https://www.tiktok.com/@duhoc_ckorea
- Youtube: https://www.youtube.com/channel/UCQspuqhQlf4IRCFDzN4ce2A
